Schenkingen van voedingssector aan Voedselbanken lopen terug
Federatie vraagt stimuli om bedrijven aan te moedigen voedsel te doneren
25 september 2024 – De Voedselbanken zijn vandaag meer dan ooit actief. Het aantal hulpbehoevenden in België blijft verontrustend hoog, terwijl giften uit de voedingssector en overheidssteun onder druk staan. De Belgische Federatie van Voedselbanken pleit voor fiscale stimuli om bedrijven te motiveren voedsel te doneren en voor het verlengen van de financiering van het Europees Sociaal Fonds (ESF+) ook na 2025.
De vraag naar voedselhulp in België blijft zorgwekkend hoog
Niettegenstaande een zeer lichte daling ten opzichte van 2023 blijft het aantal hulpbehoevenden in België bijzonder hoog. Sinds 2019 is het aantal begunstigden van de Voedselbanken met maar liefst 27% gestegen, tot 214.000 personen in 2023.
Ondanks de sterke groei kon de Federatie voorlopig zo goed mogelijk het aanbod op peil houden dankzij de ontvangen levensmiddelen van de voedingsindustrie, supermarkten, veilingen, inzamelacties en aankopen met eigen middelen. Daarnaast kon ze rekenen op voeding aangekocht met middelen uit het ESF+ en de financiële bijdragen van particuliere en publieke donateurs. De Voedselbanken stellen daarbij vast dat het aantal giften uit de voedingssector in de eerste zes maanden van 2024 met 5% gedaald.
Voedsel vernietigen fiscaal aantrekkelijker dan schenken: “onbegrijpelijk”
De Voedselbanken stellen vast dat een systeem van fiscaal ongunstige maatregelen en een gebrek aan fiscale stimuli het nog altijd onaantrekkelijk maken voor voedingsbedrijven om hun producten weg te schenken.
Bedrijven die lang houdbare voedingsmiddelen schenken zijn enkel vrijgesteld van BTW op producten die maximaal 15 dagen verwijderd zijn van hun vervaldatum. De Voedselbanken pleiten voor de afschaffing van deze maximumtermijn, zodat deze producten niet meer vernietigd worden maar hun weg vinden naar de voedselbedeling. De betrokken Europese richtlijn laat dit toe.
Erger nog: voedsel vernietigen is vaak goedkoper en fiscaal aantrekkelijker dan het schenken. Zo moeten bedrijven accijnzen betalen wanneer ze alcoholvrije dranken wegschenken. Vernietigen ze diezelfde producten, kunnen ze de accijnsrechten terugvorderen. Ook taksen op verpakkingen en invoerrechten zijn niet terug te vorderen bij een schenking, maar wel bij een vernietiging.
Bij gebrek aan fiscale stimuli kiezen sommige bedrijven er dan ook voor om hun producten te verkopen aan andere bedrijven die overschotten opkopen aan zeer lage tarieven. Het kan ook anders. Zo mogen bedrijven in Frankrijk de boekwaarde van geschonken goederen fiscaal aftrekken, inclusief kosten voor opslag en transport.
“Het is onbegrijpelijk dat het vernietigen van voedsel voor bedrijven interessanter is dan het schenken van diezelfde goederen aan een goed doel. Onze boodschap is daarom duidelijk: zorg ervoor dat schenkers ook fiscaal beloond worden voor het zinvol verwerken van hun voedseloverschotten”, besluit Piet Vanthemsche, voorzitter van de Belgische Federatie van Voedselbanken.
Groeiende onzekerheid over ESF+ budget
Vanaf 2026 bestaat de kans dat de middelen voor de aankoop van goederen in het kader van ESF+ met 70% teruglopen indien de federale overheid zijn bijdrage, zoals nog voorzien voor 2024 en 2025, stopzet. In dat geval, zou de Federatie haar budget voor de aankoop van voedsel drastisch moeten verhogen, wat extra verontrustend is nu ook de giften uit de voedingssector dalen. Ter referentie: in 2023 moesten de Voedselbanken reeds 1.311 ton voedsel aankopen, een stijging van 65% ten opzichte van 2020. Het ziet ernaar uit dat dit record in 2024 door de dalende giften uit de voedingsindustrie opnieuw zal sneuvelen.
De steun uit Europa en van de Belgische overheid is essentieel om aan de vraag naar voedselhulp in België te kunnen blijven voldoen. De Federatie heeft immers niet de financiële mogelijkheid om al deze middelen te blijven ophoesten.
“De vraag naar hulp blijft enorm hoog en we zien een verontrustende daling in het aantal giften uit de voedingssector. We roepen de onderhandelende Arizonapartijen op om de schenkingen van voeding aan welzijnsorganisaties dringend aantrekkelijker te maken voor bedrijven. Daarnaast rekenen wij erop dat de verschillende bevoegde overheden het verlies uit Europees Sociaal Fonds (ESF+) middelen blijft bijpassen”, besluit Marc Mertens, gedelegeerd bestuurder van de Belgische Federatie van Voedselbanken.
